سندرم روده تحریک پذیر (IBS)علل، علائم و راه های مدیریت
سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS): علل، علائم و راه‌های مدیریت
سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یک اختلال شایع گوارشی است که باعث تغییر در عملکرد روده می‌شود. این بیماری با درد شکم، نفخ، اسهال یا یبوست همراه است. اگرچه IBS یک بیماری خطرناک نیست، اما می‌تواند کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله، علل، علائم و روش‌های مدیریت این اختلال بررسی شده است.
علل IBS
علت دقیق IBS هنوز مشخص نیست، اما برخی عوامل در بروز آن نقش دارند:
1. اختلال در حرکات روده: برخی افراد مبتلا به IBS دچار حرکات غیرطبیعی روده‌ای می‌شوند که باعث اسهال یا یبوست می‌شود.
2. حساسیت بیش از حد روده: دستگاه گوارش برخی افراد نسبت به تحریکات عادی، واکنش شدیدتری نشان می‌دهد.
3. استرس و اضطراب: تنش‌های روانی می‌توانند علائم IBS را تشدید کنند.
4. عفونت‌های گوارشی: برخی افراد پس از یک عفونت شدید دچار IBS می‌شوند.
5. عدم تعادل میکروبی روده: تغییر در جمعیت باکتری‌های مفید روده می‌تواند علائم IBS را ایجاد کند.
علائم IBS
علائم IBS از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• درد یا گرفتگی شکم
• نفخ و احساس پری
• تغییر در عادات روده‌ای (یبوست، اسهال یا ترکیبی از هر دو)
• احساس دفع ناقص
• وجود مخاط در مدفوع
روش‌های مدیریت و درمان
۱. اصلاح رژیم غذایی
• رژیم FODMAP: برخی افراد با حذف مواد غذایی حاوی قندهای قابل تخمیر (مانند لبنیات، حبوبات، برخی میوه‌ها و سبزیجات) علائم بهتری را تجربه می‌کنند.
• افزایش فیبر در یبوست: فیبرهای محلول (مانند دانه چیا و جو دوسر) می‌توانند به حرکات روده کمک کنند.
• کاهش مصرف کافئین، الکل و غذاهای چرب: این مواد می‌توانند تحریک‌کننده باشند.
۲. مدیریت استرس و اضطراب
• مدیتیشن و یوگا: تمرینات آرامش‌بخش می‌توانند علائم IBS را کاهش دهند.
• روان‌درمانی: مشاوره و تکنیک‌های شناختی-رفتاری به برخی از بیماران کمک می‌کند.
۳. فعالیت بدنی
ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و یوگا می‌توانند به تنظیم حرکات روده و کاهش استرس کمک کنند.
۴. مصرف پروبیوتیک‌ها
مکمل‌های پروبیوتیک ممکن است تعادل باکتری‌های روده را بهبود ببخشند و برخی علائم را کاهش دهند.
۵. دارودرمانی
• برای یبوست: ملین‌های ملایم مانند پسیلیوم
• برای اسهال: داروهایی مانند لوپرامید
• برای درد شکمی: داروهای ضداسپاسم (مانند هیوسین)
اگرچه IBS یک بیماری مزمن است، اما با تغییر سبک زندگی و رعایت برخی نکات تغذیه‌ای می‌توان آن را کنترل کرد. افرادی که دچار این سندرم هستند باید به واکنش‌های بدن خود توجه کرده و غذاها و عوامل محرک را شناسایی کنند. در صورت شدید بودن علائم، مشورت با پزشک ضروری است.
تهیه کننده دکتر شهزاد محمدیان متخصص تغذیه ورزشی از استرالیا