آزمایش هورمون رشد (GH) چیست و چه کاربردی دارد؟
آزمایش هورمون رشد (GH) چیست و چه کاربردی دارد؟
معرفی هورمون رشد
هورمون رشد (Growth Hormone یا به اختصار GH) هورمونی است که توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود و نقش بسیار مهمی در رشد بدن، متابولیسم، ترمیم بافت‌ها و سلامت عضلات و استخوان‌ها دارد. این هورمون هم در کودکان و هم در بزرگسالان فعال است اما نقش اصلی آن در دوران رشد کودک است.
آزمایش هورمون رشد چیست؟
آزمایش هورمون رشد یک تست خون است که میزان GH در خون را اندازه‌گیری می‌کند. این تست به پزشکان کمک می‌کند تا اختلالات مربوط به رشد یا عملکرد هیپوفیز را تشخیص دهند.
چرا این آزمایش انجام می‌شود؟
این آزمایش ممکن است در شرایط زیر توصیه شود:
در کودکان:
- بررسی علت رشد ناکافی یا کوتاه‌قدی شدید
- بررسی تأخیر در بلوغ
- تشخیص بیماری‌هایی مثل کم‌کاری هیپوفیز یا کوتولگی ناشی از کمبود GH
در بزرگسالان:
- تشخیص کمبود GH (به‌ویژه بعد از آسیب مغزی یا تومور هیپوفیز)
- بررسی علائم مانند خستگی شدید، کاهش توده عضلانی، اختلال در متابولیسم چربی
- بررسی سطح بالای GH برای تشخیص آکرومگالی (بزرگ‌شدگی اندام‌ها)
نحوه انجام آزمایش
هورمون رشد در طول روز به‌طور طبیعی بالا و پایین می‌رود، بنابراین اندازه‌گیری مستقیم آن همیشه دقیق نیست. معمولاً از آزمایش‌های تحریک یا مهار استفاده می‌شود:
- تست تحریک GH: برای بررسی کمبود GH، ابتدا یک داروی محرک به فرد داده می‌شود (مانند انسولین یا آرژنین) و سپس سطح GH در چند نوبت اندازه‌گیری می‌شود.
- تست مهار GH: برای بررسی آکرومگالی، معمولاً به فرد گلوکز داده می‌شود؛ در فرد سالم، GH باید کاهش پیدا کند. اگر کاهش نیافت، احتمالاً GH بیش از حد ترشح می‌شود.
آمادگی قبل از آزمایش
- ممکن است نیاز باشد ناشتا باشید (معمولاً ۸ تا ۱۰ ساعت).
- اگر دارویی مصرف می‌کنید، حتماً به پزشک اطلاع دهید.
- در برخی موارد، باید برای مدت کوتاهی فعالیت بدنی محدود شود تا نتایج دقیق‌تر باشند.
تفسیر نتایج
مقادیر طبیعی GH به نوع آزمایش، سن و جنس بستگی دارد. معمولاً نتایج باید توسط پزشک و همراه با سایر تست‌ها مانند IGF-1 بررسی شود.
- GH پایین: ممکن است نشان‌دهنده کم‌کاری غده هیپوفیز یا کمبود هورمون رشد باشد.
- GH بالا: می‌تواند به دلیل آکرومگالی یا وجود تومور هیپوفیز باشد.
آزمایش هورمون رشد یک ابزار کلیدی برای بررسی مشکلات رشد در کودکان و همچنین ارزیابی سلامت متابولیسم در بزرگسالان است. در صورت بروز علائمی مانند کاهش رشد، خستگی مزمن یا تغییرات غیرعادی در بدن، حتماً با پزشک مشورت کرده و در صورت نیاز این آزمایش را انجام دهید.