علایم بیماری الزایمر در مراحل اولیه
علایم بیماری الزایمر در مراحل اولیه
بیماری الزایمر یک بیماری مغزی با کاهش تدریجی حافظه، قدرت تفکر و استدلال بوده و شایعترین علت دمانس (زوال عقل) در سن بالای 65 سال است. شناخت علایم اولیه و زودرس این بیماری، منجر به تشخیص زودرس بیماری و درمان در مراحل اولیه میشود. اگرچه این بیماری، ماهیت تدریجا پیشرونده دارد ولی با درمان در مراحل اولیه میتوان از پیشرفت بیماری جلوگیری نمود. در این نوشتار، در ابتدا علایم اولیه بیماری الزایمر و در انتها تغییرات طبیعی حافظه در یک فرد مسن توضیح داده خواهد شد. باید توجه کرد که علایم بیماری الزایمر، در یک فرد مسن و سالم، دیده نمیشود و در صورت مشاهده این علایم در یکی از افراد مسن خانواده، نباید نسبت به ان بی توجه بوده و انها را به پیری نسبت داد.
در این بخش به توضیح تک تک علایم بیماری الزایمر در مراحل اولیه با ذکر مثالهایی از بیماران خود، خواهم پرداخت:
- اختلال حافظه در حدی که منجر به اختلال در زندگی روزمره شود:
یکی از شایعترین علایم الزایمر به ویژه در مراحل اولیه، فراموش کردن رویدادهای اخیر است. بعنوان مثال فرد اتفاقات و رویدادهای مهم اخیر مثلا مهمانی هفته قبل در منزل خودش یا یکی از فرزندانش را فراموش میکند. فرد میداند که در هفته اخیر، شاهد یک رویداد (مهمانی) بوده ولی هرچه تلاش میکند، ان را به یاد نمی اورد. - از دیگر علایم در این مرحله میتوان به پرسیدن سوالات تکراری که گاها تنها شکایت اطرافیان بیمار است، اشاره کرد. همچنین در این مرحله، بیمار بیشتر از گذشته از یادداشت کردن برای یاداوری اتفاقات و قرارهای کاری استفاده کرده و یا از افراد فامیل برای یاداوری اتفاقات و قرارهایی که قبلا، خود، به تنهایی و بدون کمک دیگران، به خاطر می اورده، استفاده میکند و از انها میخواهد که قرارهایش را به او یاداوری کنند.
- اختلال در برنامه ریزی یا حل مساله:
بیمار ممکن است در برنامه ریزی و اجرای برخی از وظایف شغلی معمول خود، دچار مشکل شود. این اختلال معمولا در کارهای چند مرحله ای مثل اشپزی یا پرداخت قبوض ماهیانه، دیده میشود. گاهی بیمار، خود، از اختلال پیش امده اگاه است. بعنوان مثال، یکی از بیمارانم اظهار میداشت که مثل قبل نمیتواند چای دم کند و ترتیب مراحل دم کردن چای را نمیدانست. اما گاهی خود بیمار، متوجه این تغییرات نیست. بعنوان مثال به کرات با فرزندانی مواجه شده ام که از بد شدن دستپخت مادر خود، شاکی بوده و آن را به پیری مادر نسبت میدهند. در صورتیکه باید دانست که دستپخت یک فرد پیر سالم، تغییر نمیکند. بد شدن دستپخت در یک فرد مسن یا عدم توانایی در برگزاری مهمانیهای چندین نفره که تا چندسال قبل، به راحتی انجام میداده، میتواند از نشانه های اولیه بیماری الزایمر باشد.
گاهی بیماران در مراحل اولیه بیماری الزایمر، در تمرکز کردن روی کارهای همیشگی خود دچار مشکل شده ویا مجبورند زمان طولانیتری را برای انجام کارهایی که قبلا بطور روتین انجام میداده اند، اختصاص دهند.
- مشکل در انجام وظایف معمول روزانه:
از جمله مثالهای این مشکلات میتوان به سخت شدن رانندگی به یک مکان همیشگی یا انجام خرید روزانه از روی لیست خرید و یا سخت شدن انجام یک بازی کامپیوتری که همیشه فرد انجام میداده، اشاره کرد.
- اشتباه در فهم زمان یا مکان:
مبتلایان به الزایمر ممکن است در درک زمان و تاریخ روز، نام فصول یا گذر زمان دچار مشکل شوند. در ضمن این افراد گاهی فراموش میکنند که کجا هستند و یا چگونه به این مکان امده اند؟
- مشکل در درک تصاویر و ارتباطات سه بعدی:
برخی افراد مبتلا به الزایمر دچار اختلال در دید سه بعدی میشوند که در حفظ تعادل این افراد اختلال ایجاد میکند. در ضمن این افراد، در توانایی خواندن دچار مشکل میشوند. اختلال در دید سه بعدی، همراه با اختلال در خواندن و نیز اختلال در درک فاصله و تشخیص رنگها، میتواند منجر به اختلال شدید در رانندگی در این بیماران شود.
- مشکل در بیان کلمات یا نوشتن کلمات:
بیماران مبتلا به الزایمر در پیوستن به یک مکالمه یا ادامه یک مکالمه مشکل دارند. بعنوان مثال ممکن است در میانه مکالمه، صحبت خود را قطع کنند و ندانند چگونه مکالمه را ادامه دهند و یا جمله قبلی را تکرار کنند. گاهی این بیماران در نامیدن اشیا، دچار مشکل میشوند. بعنوان مثال با دیدن کلید، کلمه "کلید" را فراموش کرده و از معنای کاربردی آن یک کلمه جدید میسازند. مثلا بجای "کلید" از "در باز کن" استفاده میکنند.
- گذاشتن اشیا در مکان نامناسب و ناتوانی در پیدا کردن اشیا:
بیماران مبتلا به الزایمر معمولا اشیای خود را در محل غیرمعمول گذاشته و خود ان را فراموش میکنند. انها وقتی چیزی گم می کنند، توانایی پیدا کردن آن را نداشته و سایر اعضای خانواده را به دزدیدن ان شی محکوم میکنند. این وضعیت با پیشرفت بیماری به وضوح دیده میشود. بعنوان مثال، برخی بیماران کیف پول خود را در فریزر و یا در دستشویی مخفی میکنند. بیماران بسیاری داشته و دارم که فرزندان خود را به دزدیدن کیف پولشان محکوم میکنند و وقتی فرزندان، کیف پول انها را در فریزر یا توالت یا پشت اینه حمام، پیدا کرده اند، معتقدند که این مخفی کردن در جای غیرمعمول، نیز کار فرزندانشان بوده است.
- اختلال در قضاوت و تصمیم گیری:
بیماران مبتلا به الزایمر در قضاوت و تصمیم گیری دچار مشکل میشوند. بعنوان مثال انها نمیدانند که در مواجهه با پول پیدا شده چه باید بکنند. همچنین این بیماران، واکنش همدلی با یک فرد عزدار را نداشته یا به تمیز و آراسته بودن خود توجه ندارند.
- دوری از فعالیتعای شغلی یا اجتماعی:
با توجه به اختلال در توانایی مبتلایان به الزایمر در حفظ و ادامه مکالمه، این افراد از سرگرمیها و فعالیتهای اجتماعی قبلی خود دوری میکنند.
- تغییر در خلق و شخصیت:
گاهی مبتلایان به بیماری الزایمر در مراحل اولیه به افرادی گیج و منگ، شکاک، افسرده، ترسو یا مضطرب تبدیل میشوند. این افراد ممکن است در جمعهای دوستانه یا در محیطهای جدید، به آسانی ناراحت و رنجیده خاطر شوند.
در صورت مشاهده هریک از علایم فوق در خود یا یکی از نزدیکان، بهترین کار این است که بدون احساس ترس و ناامیدی به پزشک متخصص بیماریهای مغز و اعصاب (نورولوژی) مراجعه نمایید. پزشک متخصص میتواند با انجام تستهای شناختی که شامل مجموعه ای از پرسش و پاسخهاست و در مرحله بعد با انجام یکسری ازمایش خون و نیز ام ار ای مغز، مشکل حافظه شما را بررسی و نوع آن را مشخص کند. در صورت ابتلا به بیماری الزایمر در مراحل اولیه، شروع داروهای خوراکی علاوه بر جلوگیری از پیشرفت بیماری، تا حد زیادی باعث بهبود رفتار عملکردی بیمار شده و وضعیت حافظه و قدرت استدلال و تصمیم گیری بیمار بهبود می یابد.
در پایان باید دانست که تغییرات مختصر حافظه در سنین بالا شامل فراموش کردن گهگاهی پرداخت قبوض ماهیانه، یا فراموش کردن روز هفته که با تاخیر به یاد آورد، یا بندرت گم کردن اشیا بوده ولی در زندگی روزمره فرد تداخل ایجاد نمیکند.