سکته مغزی ، پیشگیری، علائم، درمانها - دکتر مجید کیهانی فرد

سکته مغزی وقتی رخ می دهد که کاهش یا قطع خون رسانی به قسمتی از مغز منجر به کاهش و قطع اکسیژن رسانی و تغذیه سلول های مغزی و در نتیجه مرگ این سلول ها ظرف چند دقیقه شود. سکته مغزی یک اورژانس پزشکی است و درمان صحیح و به جا در ساعات و دقایق اول می تواند منجر به کاهش یا بازگشت آسیب مغزی شود. خبر خوب آن است که درمان های تازه سکته مغزی نسبت به گذشته مرگ و میر و ناتوانی به دنبال سکته مغزی را بسیار کاهش داده است. وقتی برای شما یا همراه شما احتمال سکته مغزی مطرح شده هرچه سریع تر خود را به اولین مرکز درمانی مطرح در سکته مغزی برسانید چرا که درمان های جدید وقتی موثر است که شما یا همراهتان در دقایق و ساعات اولیه از سکته مغزی تحت درمان قرار گیرید.

علائم ونشانه های سکته مغزی کدامند؟

- اختلال در تکلم یا درک کلام ، گیجی ، کلام نامفهوم

- فلج یا بی حسی صورت ، دست یا پا به صورت ناگهانی

- اختلال دید در یک یا دو چشم

- سردرد ناگهانی و شدید همراه بااستفراغ ، سرگیجه ، افت سطح هوشیاری

اختلال در راه رفتن ، عدم تعادل یا گیجی چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر یکی از علائم و نشانه های سکته مغزی را پیدا کردید حتی اگر علائم برطرف شده باشد یا علائم رفت و

برگشتی بود ، سریع اقدامات زیر را انجام دهید.

1.   از بیمار بخواهید لبخند بزند : آیا صورت قرینه پذیر است یا خیر؟
2.  از بیمار بخواهید دو دستش را بالا بیاورد: آیا یک دست ضعف دارد یا می افتد؟
3.  از بیمار بخواهید یک عبارت ساده را تکرار کند: آیا زبان سنگین شده است؟
4.  اگر هرکدام از 3 موارد بالا وجود داشته باشد با اورژانس 115 تماس بگیرید. منتظر نمانید تا شاید علائم برطرف شود.

 هر لحظه برای بیمار مهم است. هرچه دیرتر ، آسیب بیشتر.

علل سکته مغزی چیست؟

دو نوع سکته مغزی وجود دارد.

سکته ایسکمیک: شایع ترین نوع سکته است، ناشی از قطع یا کاهش خون رسانی به علت تنگی یا انسداد

یک رگ مغزی در نتیجه رسوب چربی ، ایجاد لخته در رگ یا گیرکردن یک لخته متحرک در آن است.

سکته هموراژیک: در اثر پارگی یک رگ مغزی در نتیجه فشارخون بالای کنترل نشده ، مصرف بالاتر از

استاندارد دارو های ضد لخته، آنوریسم مغزی  AVMضربه مغزی ، رسوب پروتئین در دیواره عروق مغزی و

یا سکته ایسکمیک با تبدیل به سکته هموراژیک است.

عوامل خطرساز سکته مغزی کدامند؟

• عوامل وابسته به شیوه زندگی: چاقی و افزایش وزن – کاهش فعالیت فیزیکی - مصرف زیاد الکل – مصرف
• کوکائین و آمفتامین ها
• عوامل پزشکی: فشارخون بالا، مصرف سیگار یا استنشاق دود سیگار ، چربی بالا دیابت ، آپنه خواب ، بیماری
• های قلبی (نارسایی قلب ،  ، AFبیماری های دریچه قلب ، عفونت قلبی) ، سابقه فامیلی سکته مغزی یا
• قلبی، سن بالا  ، 55نژاد آفریقایی آمریکایی ، مرد مصرف دارو های ضدبارداری

راه های پیشگیری از سکته مغزی کدامند؟

با کنترل عوامل خطرساز می توانیم از بروز سکته مغزی جلوگیری کنیم بنابراین:

1. فشارخون خود را کنترل کنید. حتی اگر قبلا سکته مغزی داشته اید ، کنترل فشارخون از تکرار سکته شما جلوگیری می کند. بنابراین شیوه درست بهداشتی در زندگی پیشه کنید و داروی ضدفشارخون تجویز شده توسط پزشک را صحیح استفاده کنید.
2. مصرف کلسترول و چربی اشباع را در رژیم غذایی خود پائین بیاورید داروی پائین آورنده کلسترول که پزشک شما تجویز کرده به شما کمک می کند.
3. سیگار را ترک کنید.
4. دیابت خود را درمان کنید، رژیم غذایی ، ورزش ، کاهش وزن و مصرف داروهای کاهنده قندخون به شما کمک می کند.
5. وزن خود را کنترل کنید.
6. میوه و سبزیجات مصرف کنید. روزانه  5عدد میوه در رژیم خود بگنجانید. روغن زیتون ، میوه ، آجیل شامل: پسته ، بادام ، گردو کمک کننده است.
7. ورزش منظم روزانه به صورت هوازی با کنترل فشارخون، کنترل چربی خون، بهبود سلامت عروق ،کنترل دیابت ، کنترل استرس ، کنترل وزن بسیار مفید خواهد بود. راه بروید ، شنا کنید ، دوچرخه سواری کنید.
8.  از مصرف الکل زیاد پرهیز کنید. مصرف مقدار کمی الکل مثلا یک بار در روز ممکن است کمک کننده باشد.
9. آپنه خواب خود را درمان کنید. کاهش وزن ، به پهلو خوابیدن استفاده از  CPAPیا  BPAPمفید است.

درمان های سکته مغزی حاد

1. به محض تماس شما با شماره 115 اورژانس ، سیستم درمانی از بروز سکته مغزی در یکی از همشهریان گرامی ، باید آبشاری از فعالیت ها توسط پرسنل محترم درمانی شروع شود.
2. اولین قدم اطلاع رسانی پرسنل محترم اورژانس به اولین مرکز درمانی دارای توانایی پذیرش بیماران سکته مغزی است. این اقدام باید قبل از ورود بیمار به آن مرکز درمانی از طرف پرسنل اورژانس    115و آمبولانس مربوط صورت بگیرد. چرا که زمان در درمان سکته حاد مغزی بسیار بسیار پر اهمیت است. با اطلاع رسانی قبل از ورود بیمار ، پرسنل آموزش دیده در زمینه سکته مغزی حاد شرایط و تمهیدات لازم را آماده خواهند نمود.
3. به محض اطلاع رسانی ، که مربوط به سکته مغزی در مرکز درمانی مورد نظر به صدا در خواهد آمد. با ورود بیمار به مرکز درمانی ظرف  45تا  60دقیقه اول ، ارزیابی لازم از جمله آن اسکن ساده مغز ترجیحا در 20دقیقه اول بیمار بعمل خواهد آمد و پزشک مغز و اعصاب بیمارستان آن اسکن مورد نظر را تا حداکثر یک ساعت اول ورود بیمار ملاحظه خواهد نمود و جدول درمانی مورد نظر را برای بیمار اعلام می کند. در بیمارانی که آن اسکن مغز احتمال خونریزی مغزی را رد کرده است آبشار درمانی برای بیمارانی که آخرین زمان نرمال بودنشان کمتر از سه ساعت و در شرایط خاص که پزشک مغز و اعصاب مشخص می کند ، در افرادی که ظرف  4/5ساعت اول بررسی های لازم برایشان صورت گرفته است، داروی جدید سکته مغزی به نام( Reteplase در صورت وریدی طبق پروتکل های خاص) تزریق می شود.
4. در بیمارانی که بعد از 4/5ساعت و از 6 تا 14 ساعت و گاهی تا 24ساعت بعد از وقوع سکته مغزی مراجعه می کنند و در مواردی تزریق و  rTPAجواب نداده ، درمان اندوواسکولار توسط فوق تخصص شوداینترونش واسکولار شروع می شود که شامل انتقال بیمار به بخش آنژیوگرافی و انجام آنژیوگرافی مغز و خارج کردن لخته و باز کردن رگ مورد نظر براساس موازین کلینکی خاص و گاهی تزریق  rTPAدر رگ مورد نظر به صورت مستقیم داخل لخته می باشد.
5. درمان های نگهدارنده بعداز تزریق وریدی یا شریانی یا اندوواسکولار در بخش های ویژه مراکز درمانی شامل کنترل فشارخون ، قندخون ، عوارض ریوی، گوارش ، کلیه ها و ادراری ، زخم بستر ، و... خواهد بود.
6. درمان های توان بخشی بعداز سکته مغزی شامل: فیزیوتراپی – کار درمانی – گفتار درمانی – روان درمانی –
7. درمان اختلالات خلقی ، تشنج و...

منبع : پیج لینکدین دکتر کیهانی فرد