انواع جراحی چاقی و یک نمونه رژیم بعد از اسلیو
جراحی‌های چاقی (Bariatric Surgery) روش‌هایی هستند که برای کمک به کاهش وزن در افراد مبتلا به چاقی شدید (BMI بالای ۴۰) یا چاقی متوسط (BMI بین ۳۵ تا ۴۰) با مشکلات مرتبط با سلامت مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا استفاده می‌شوند. این جراحی‌ها با تغییر در سیستم گوارش، باعث کاهش جذب کالری یا کاهش اشتها می‌شوند. در اینجا به بررسی انواع اصلی جراحی‌های چاقی می‌پردازیم:
۱. جراحی بایپس معده (Roux-en-Y Gastric Bypass):
این جراحی یکی از رایج‌ترین روش‌هاست. در این روش، معده به یک کیسه کوچک تقسیم می‌شود و بخشی از روده کوچک به این کیسه متصل می‌شود. غذا مستقیماً از کیسه کوچک معده به روده کوچک می‌رود و بخش بزرگی از معده و روده دور زده می‌شود.
مزایا:
- کاهش وزن قابل‌توجه (۶۰ تا ۸۰ درصد وزن اضافی).
- بهبود سریع در شرایطی مانند دیابت نوع ۲.
معایب:
- نیاز به مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی به دلیل کاهش جذب مواد مغذی.
- خطرات جراحی مانند عفونت یا لخته شدن خون.
۲. اسلیو معده (Sleeve Gastrectomy):
در این روش، حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد معده برداشته می‌شود و معده به شکل یک لوله باریک (شبیه موز) باقی می‌ماند. این کار باعث کاهش حجم معده و کاهش ترشح هورمون گرسنگی (گرلین) می‌شود.
مزایا:
- کاهش وزن موثر (۵۰ تا ۷۰ درصد وزن اضافی).
- بهبود شرایط مرتبط با چاقی مانند دیابت و فشار خون.
- نیاز کمتر به مکمل‌ها نسبت به بایپس معده.
معایب:
- غیرقابل برگشت بودن (بخشی از معده برای همیشه برداشته می‌شود).
- خطرات جراحی مانند نشت از محل برش.
۳. حلقه قابل تنظیم معده (Adjustable Gastric Band):
در این روش، یک حلقه سیلیکونی قابل تنظیم در قسمت بالای معده قرار می‌گیرد و معده را به دو بخش تقسیم می‌کند. بخش کوچک بالایی باعث احساس سیری زودرس می‌شود.
مزایا:
- کم‌تهاجمی‌تر نسبت به سایر روش‌ها.
- قابل تنظیم بودن و برگشت‌پذیر بودن.
معایب:
- کاهش وزن کمتر نسبت به سایر روش‌ها (۴۰ تا ۵۰ درصد وزن اضافی).
- نیاز به تنظیمات مکرر و احتمال جابجایی حلقه.
۴. جراحی سوئیچ دوازدهه (Biliopancreatic Diversion with Duodenal Switch):
این جراحی ترکیبی از اسلیو معده و بایپس روده است. بخش بزرگی از معده برداشته می‌شود و روده کوچک به گونه‌ای تغییر می‌یابد که جذب مواد مغذی کاهش یابد.
مزایا:
- کاهش وزن بسیار زیاد (۷۰ تا ۸۰ درصد وزن اضافی).
- بهبود قابل‌توجه در شرایط مرتبط با چاقی.
معایب:
- خطرات بیشتر مانند سوءتغذیه و کمبود ویتامین‌ها.
- نیاز به نظارت دقیق و مصرف مکمل‌ها.
۵. بالون معده (Intragastric Balloon):
این روش غیرجراحی است و شامل قرار دادن یک بالون سیلیکونی در معده از طریق آندوسکوپی است. بالون فضای معده را پر می‌کند و باعث احساس سیری می‌شود.
مزایا:
- نیازی به جراحی ندارد.
- موقت (بالون معمولاً پس از ۶ ماه برداشته می‌شود).
معایب:
- کاهش وزن کمتر (۱۰ تا ۱۵ درصد وزن اضافی).
- عوارضی مانند تهوع، استفراغ یا ناراحتی معده.
6. جراحی مینی بایپس معده (Mini Gastric Bypass):
این روش شبیه بایپس معده است اما ساده‌تر و با زمان عمل کوتاه‌تر. در این روش، یک کیسه کوچک معده ایجاد می‌شود و به روده کوچک متصل می‌شود.
مزایا:
- کاهش وزن موثر (۶۰ تا ۷۰ درصد وزن اضافی).
- زمان بهبودی کوتاه‌تر.
معایب:
- خطرات مشابه بایپس معده مانند سوءتغذیه.
انتخاب روش: نوع جراحی به عوامل مختلفی مانند BMI، شرایط سلامتی و ترجیحات بیمار بستگی دارد.
ریسک‌ها: همه جراحی‌ها خطراتی مانند عفونت، لخته خون یا عوارض بیهوشی دارند.
تغییر سبک زندگی: جراحی چاقی تنها یک ابزار است و موفقیت آن به تغییرات دائمی در رژیم غذایی و فعالیت بدنی بستگی دارد.
مراحل رژیم بعد از جراحی اسلیو:
مرحله ۱: مایعات شفاف (هفته اول بعد از جراحی)
غذاهای مجاز:
- آب (جرعه‌های کوچک).
- آب گوشت یا مرغ بدون چربی.
- آب سبزیجات صاف‌شده.
- چای یا قهوه رقیق (بدون شکر).
- ژلاتین بدون قند.
نکات:
- هر ۱۵ دقیقه یک جرعه کوچک بنوشید.
- از نوشیدن با نی خودداری کنید (می‌تواند باعث ورود هوا به معده شود).
مرحله ۲: مایعات کامل (هفته ۲ تا ۳ بعد از جراحی)
غذاهای مجاز:
- سوپ‌های صاف‌شده و رقیق (بدون تکه‌های جامد).
- شیر کم‌چرب یا شیر بدون لاکتوز.
- ماست پروبیوتیک بدون قند.
- پوره میوه‌های نرم (مانند موز یا سیب).
- شیک‌های پروتئینی کم‌قند.
نکات:
- روزانه ۶۰ تا ۸۰ گرم پروتئین مصرف کنید.
- از نوشیدنی‌های پرکالری و پرقند خودداری کنید.
مرحله ۳: غذاهای نرم (هفته ۴ تا ۶ بعد از جراحی)
غذاهای مجاز:
- تخم‌مرغ آب‌پز یا نرم.
- پوره سبزیجات (مانند هویج، سیب‌زمینی یا کدو).
- ماهی پخته‌شده و نرم.
- توفو یا پنیر کم‌چرب.
- فرنی یا جو دوسر نرم.
نکات:
- هر وعده باید کوچک باشد (حدود ۱/۴ تا ۱/۲ فنجان).
- غذا را به‌خوبی بجوید و آهسته بخورید.
مرحله ۴: غذاهای جامد (از هفته ۶ به بعد)
غذاهای مجاز:
- گوشت‌های بدون چربی (مانند مرغ، بوقلمون یا ماهی).
- سبزیجات پخته‌شده (مانند لوبیا سبز، هویج یا اسفناج).
- میوه‌های نرم (مانند موز، هلو یا گلابی).
- غلات کامل (مانند برنج قهوه‌ای یا کوینوآ).
- لبنیات کم‌چرب (مانند ماست یا پنیر).
نکات:
- پروتئین را در اولویت قرار دهید (حدود ۶۰ تا ۸۰ گرم در روز).
- از غذاهای پرچرب، پرقند و فرآوری‌شده خودداری کنید.
- هر وعده باید کوچک باشد و آهسته مصرف شود.
---
نکات کلی برای رژیم بعد از جراحی اسلیو:
۱. پروتئین اولویت اول: پروتئین برای حفظ عضلات و بهبودی ضروری است. منابع خوب پروتئین شامل گوشت بدون چربی، ماهی، تخم‌مرغ، توفو و لبنیات کم‌چرب است.
۲. آب کافی بنوشید: روزانه حداقل ۱.۵ تا ۲ لیتر آب بنوشید، اما بین وعده‌های غذایی (نه همراه غذا).
۳. ویتامین‌ها و مکمل‌ها: بعد از جراحی اسلیو، ممکن است نیاز به مصرف مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی مانند ویتامین B12، آهن، کلسیم و ویتامین D داشته باشید.
۴. پرهیز از قند و چربی‌های ناسالم: غذاهای پرقند و پرچرب می‌توانند باعث بروز سندرم دامپینگ (علائمی مانند تهوع، تعریق و ضعف) شوند.
۵. آهسته غذا بخورید: هر وعده غذایی باید حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد و هر لقمه باید به‌خوبی جویده شود.
نمونه برنامه غذایی روزانه (مرحله ۴):
صبحانه: ۱ عدد تخم‌مرغ آب‌پز + ۱/۴ آووکادو.
میان‌وعده صبح: ۱/۲ فنجان ماست پروبیوتیک کم‌چرب.
ناهار: ۶۰ گرم ماهی پخته‌شده + ۱/۴ فنجان برنج قهوه‌ای + ۱/۲ فنجان سبزیجات پخته.
میان‌وعده عصر: ۱/۲ موز + ۱ قاشق غذاخوری کره بادام زمینی.
شام: ۶۰ گرم مرغ کبابی + ۱/۴ فنجان کوینوآ + ۱/۲ فنجان لوبیا سبز پخته.
قبل از خواب: ۱ فنجان شیر کم‌چرب یا شیک پروتئینی.