اثر قند های رژیمی بر بدن
🍭 سوکرالوز (Sucralose)
• متابولیسم و جذب: سوکرالوز عمدتاً بدون جذب در دستگاه گوارش باقی می‌ماند و به صورت بدون تغییر دفع می‌شود؛ تقریباً وارد جریان خون نمی‌شود
• حداکثر میزان مصرف مجاز (ADI): EFSA حدود ۵ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز تعیین کرده؛ FDA تا حدود ۱۵ میلی‌گرم/kg برای افراد بزرگسال (مثلاً حدود ۱۰۵۰ mg برای فرد ۷۰ kg) را بی‌خطر می‌داند
• اثر بر انسولین و گلیسمی: مصرف سوکرالوز فقط (بدون کربوهیدرات)، پاسخ انسولینی غالباً ندارند و گلوکز خونی تغییر نمی‌کند
اما در آزمایشات انسانی که سوکرالوز با وعده‌های کربوهیدرات (مانند تست تحمل گلوکز) همراه بوده، حساسیت انسولینی کاهش پیدا کرده و ترشح انسولین در پاسخ به گلوکز افزایش یافته بود.
• عوارض جانبی: مصرف در مقادیر معمولی عموماً بی‌خطر است. اما شواهدی محدود تأثیر بر میکروبیوم و کاهش حساسیت انسولینی نشان می‌دهد که نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد
🧪 آسپارتام (Aspartame)
• متابولیسم و جذب: به سرعت در روده به اسیدهای آمینه متابولیزه می‌شود و تقریباً جذب کامل دارد؛ کالری اندکی تولید می‌کند.
• حداکثر مصرف مجاز (ADI): JECFA و EFSA مقدار ۴۰ mg/kg/day تعیین کرده‌اند؛ FDA حدود ۵۰ mg/kg/day را تأیید کرده است؛ مصرف بسیار زیاد (مثلاً بیش از ۲۰ بسته‌ی شیرین‌کننده یا چند لیتر نوشیدنی رژیمی) برای فردی معمول احتمال خطر دارد
• اثرات بر انسولین و گلیسمی: بررسی‌ها نشان داده‌اند مصرف آسپارتام در میان‌مدت یا کوتاه‌مدت تأثیر مشخصی بر گلوکز یا انسولین ندارد .
با این حال مطالعات حیوانی (در موش و میمون) در سال ۲۰۲۵ نشان داده‌اند که مصرف مقادیر معادل سه قوطی نوشیدنی رژیمی در روز (حدود 0.15٪ در رژیم) باعث افزایش شدید ترشح انسولین و تحریک مسیر سیگنال CX3CL1 و تشکیل پلاک‌های آترواسکلروز می‌شود
• عوارض احتمالی: گرچه در انسان شواهد متناقض است، برخی تحلیل‌های جمعیتی نشان‌دهنده ارتباط بالقوه بین مصرف طولانی‌مدت آسپارتام و افزایش خطر دیابت نوع ۲ یا بیماری قلبی هستند. با این حال، اکثر سازمان‌های نظارتی مصرف تا ADI را بی‌خطر می‌دانند
🍬 اریتریتول (Erythritol)
• جذب و دفع: حدود ۸۰–۹۰٪ آن در کمتر از دو ساعت جذب و در ۲۴ ساعت از طریق ادرار دفع می‌شود؛ کمتر از ۱۰٪ ممکن است به روده بزرگ رسیده و تخمیر شود
• حداکثر مصرف مجاز: EFSA در سال ۲۰۲۳ میزان مجاز روزانه را حدود ۰٫۵ گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن تعیین کرده است (برای فرد ۷۰ kg حدود ۳۵ گرم) تا از عوارض گوارشی یا عدم تعادل الکترولیتی جلوگیری شود
• تأثیر بر انسولین و گلوکز: دارای شاخص گلیسمی صفر بوده و در بررسی‌های انسانی تأثیری بر سطح گلوکز یا انسولین نداشته است
• عوارض جانبی: در دوزهای بالا ممکن است باعث نفخ، گاز یا اسهال شود. همچنین برخی مطالعات جدید نشان می‌دهند ارتباط بالقوه‌ای با تحریک پلاکت‌ها و افزایش خطر ترومبوز دارد، به‌ویژه در افراد دارای ریسک بیماری قلبی . مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۵ نشان داد حتی مصرف یک دوز استاندارد (~۳۰ g) می‌تواند استرس اکسیداتیو و آسیب اندوتلیال در سلول‌های عروق مغزی ایجاد کند
جمع‌بندی نهایی
• سوکرالوز معمولاً در مصرف نرمال بی‌خطر تلقی می‌شود، اما اگر همراه با غذاهای کربوهیدراتی استفاده شود، ممکن است حساسیت به انسولین را کاهش دهد.
• آسپارتام برای بیشتر افراد در سطح ADI ایمن است، اما یافته‌های جدید حیوانی نگرانی‌هایی درباره نقش آن در تحریک انسولین و التهاب عروقی ایجاد کرده – هنوز داده انسانی کافی ندارد.
• اریتریتول تأثیر گلیسمی ندارد و معمولاً خوب تحمل می‌شود، اما مصرف بالای آن ممکن است مشکلات گوارشی ایجاد کند و شواهد جدید نشان می‌دهد ممکن است در بعضی افراد، به‌ویژه با ریسک قلبی، خطر لخته‌سازی افزایش یابد.