علائم و نشانه های کمبود ویتامین چیست؟
علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین چیست؟
علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین به نوع ویتامین یا مواد مغذی بستگی دارد. با این حال، کمبود ویتامین برخی علائم کلی دارد که عبارتند از:
- زردی یا رنگ‌پریدگی پوست
- خستگی
- دشواری در تنفس
- هوس‌های غذایی غیرعادی
- ریزش مو
- احساس سبکی سر
- یبوست
- خواب‌آلودگی
- تپش قلب
- گزگز (سوزن سوزن شدن) یا بی‌حسی مفاصل
- مشکلات مرتبط به قاعدگی مانند قاعدگی شدید یا عقب افتادن آن
- تمرکز حواس ضعیف
فرد دچار کمبود ویتامین ممکن است که تمام یا تنها برخی از این علائم را داشته باشد. به مرور، بیشتر افراد با علائم وفق پیدا می‌کنند و همین هم باعث عدم تشخیص بیماری می‌شود. در صورتی که برای مدت طولانی علائمی مانند خستگی، ضعف یا تمرکز پایین داشته‌اید، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است علامت شروع فقر ویتامین شدید باشد.
کمبود ویتامین چگونه درمان می‌شود؟
درمان کمبود ویتامین به نوع و شدت آن بستگی دارد. پزشک شدت کمبود مواد مغذی و همینطور پیامدهای دراز مدت آن را نیز تشخیص می‌دهد. پزشک پیش از شروع درمان، ممکن است که آزمایش‌های دیگری را برای بیمار تجویز کند تا میزان آسیب را مشخص کند. چنانچه گفته شد، علائم کمبود ویتامین با اصلاح رژیم غذایی یا مصرف مکمل‌های غذایی برطرف می‌شوند.
تغییر رژیم غذایی
پزشک ممکن است که به بیمار توصیه کند که عادات غذایی خود را تغییر دهد. به عنوان مثال، افرادی با کم‌خونی فقر آهن باید گوشت، تخم مرغ، مرغ گوشتی تیره، سبزیجات و حبوبات بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجاند.
در موارد کمبود ویتامین حاد، پزشک بیمار را به یک متخصص تغذیه ارجاع می‌دهد. پزشک ممکن است که به بیمار توصیه کند که مواد غذایی دریافتی را یادداشت کند تا به صلاحدید متخصص تغذیه تغییراتی در آن اعمال شود. معمولا لازم است فرد به صورت منظم به متخصص تغذیه مراجعه کند تا در نهایت، آزمایش خون نشان دهد بیمار دیگر مشکل فقر ویتامین ندارد.
مکمل‌های غذایی
در بیشتر موارد توصیه می‌شود که مواد مغذی و ویتامین‌های مورد نیاز بدن از طریق مواد غذایی تأمین شود. با این حال، در برخی موارد ممکن است بیمار نیاز به مصرف مکمل یا مولتی ویتامین داشته باشد. همچنین ممکن است به بیمار توصیه شود برای جذب بهتر مکمل‌های غذایی، مکمل‌های دیگری را نیز در کنار آن مصرف کند، مانند مصرف همزمان کلسیم و ویتامین D میزان و دفعات مصرف مکمل‌های غذایی هم به شدت کمبود ویتامین بستگی دارد. بهتر است که قبل از مصرف خودسرانه‌ی هرگونه مکمل غذایی با پزشک مشورت شود.
چه عواملی باعث کمبود ویتامین می‌شوند؟
عامل اصلی کمبود ویتامین، رژیم غذایی نامناسب، ابتلا به بیماری یا مصرف برخی داروها یا هر دو ممکن است که موجب اختلال در جذب مواد مغذی شوند. بدن می‌تواند برخی مواد مغذی را ذخیره کند، بنابراین ممکن است که کمبود ویتامین برای مدتی مشخص نشود. برخی از بیماری‌هایی که منجر به کمبود آهن می‌شوند، عبارتند از:
- سرطان روده بزرگ
- عدم تعادل در فلور روده
- بیماری کرون
- بیماری سلیاک
- بارداری نیز با انتقال آهن به جنین، می‌تواند موجب فقر آهن در مادران شود.
آیا کمبود ویتامین پیامدهای دراز مدت هم دارد؟
بیشتر مشکلات ناشی از سوء تغذیه پس از رفع کمبودهای غذایی برطرف می‌شوند. با این حال، در برخی موارد ممکن است که کمبود ویتامین پیامدهای دراز مدتی نیز داشته باشد. این مشکلات معمولا تنها در مواردی به وجود می‌آید که فرد برای مدت مدیدی دچار کمبود شدید مواد مغذی بوده باشد.
به عنوان مثال، کمبود طولانی مدت ویتامین B1 می‌تواند موجب بازماندگی از رشد و افسردگی شود. سوءتغذیه در کودکان علائم جدی داشته و منجر به مشکلات سلامتی نامطلوب و ماندگاری می‌شود. در صورتی که دارای برخی علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین هستید، بهتر است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
تهیه کننده : دکتر شهزاد محمدیان متخصص تغذیه ورزشی از استرالیا