تغذیه در بیماری مزمن کلیوی
تغذیه در بیماری مزمن کلیوی
خلاصه مطلب:
- قطع کردن مواد پروتئینی و گوشت به هیچ وجه توصیه نمی شود. مصرف مواد حاوی پروتئین (مثل گوشت ها، حبوبات و لبنیات) می بایست به صورت حساب شده و بر اساس نظر دکتر تغذیه انجام گردد.
- توصیه می شود که مصرف نمک در رژیم غذایی به حداقل رسیده و بیماران غذاهای کم نمک استفاده نمایند .
- مصرف غذاهای حاوی میزان زیاد پتاسیم در بیمارانی که آزمایش آنها نشان دهنده بالا بودن غلظت پتاسیم در سرم می باشد باید با محدودیت صورت گیرد.
- بهتر است در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه که آزمایش آنها نشاندهنده بالا بودن فسفرمی باشد، مواد غذایی حاوی فسفر با محدودیت مصرف شود.
- مصرف سبزیجات و غذاهای حاوی فیبر در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه مفید می باشد.
- نیازی به مصرف بیش از حد آب نمی باشد.
توضیحات بیشتر در مورد تغذیه در بیماری مزمن کلیوی
رعایت رژیم غذایی مناسب عامل بسیار مهم در درمان بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیوی می باشد . یک رژیم غذایی غیر مناسب می‌تواند باعث تشدید اختلال عملکرد کلیه ها شده ومنجر به از کار افتادن کامل و زودتر از موعد کلیه ها شود. تنظیم یک رژیم غذایی مناسب برای بیماران بر اساس شدت کم کاری کلیه، وجود بیماری هایی همچون دیابت و فشار خون، وهمچنین بر اساس آزمایشات بیمار (مثل آزمایش پتاسیم و فسفر) انجام می گردد. به همین دلیل است که توصیه می شود برای تنظیم یک رژیم غذایی مناسب، به دکتر تغذیه مراجعه شود تا یک رژیم دقیق غذایی مناسب برای بیمار تنظیم گردد. در این مقاله به بحث در مورد نکات مهمی همچون مصرف آب، مواد پروتئینی و گوشت، مواد غذایی حاوی پتاسیم و فسفر، و سبزیجات خواهیم پرداخت.
1. مصرف پروتئین:
مصرف بیش از حد مواد حاوی پروتئین مثل گوشت ها برای بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیوی مضر میباشد.از طرف دیگر محدودیت شدید و یا قطع کردن مواد پروتئینی به هیچ وجه توصیه نمی شود چون باعث تحلیل رفتن عضلات شده و برسلامت بیماران تاثیر منفی می گذارد. بنابراین مصرف مواد حاوی پروتئین (مثل گوشت ها، حبوبات و لبنیات) می بایست به صورت حساب شده و بر اساس نظر دکتر تغذیه انجام گردد. اگرچه مصرف پروتئین ها و گوشت های حیوانی در حد تعیین شده برای بیماران مشکلی ندارد، رژیم غذایی غنی از پروتئین از منابع گیاهی مفید می باشد.این که چه نوع پروتئین و به چه میزان برای بدن مفید است توسط دکتر تغذیه تعیین می گردد.
2.مصرف نمک:
- توصیه می شود که مصرف نمک در رژیم غذایی به حداقل رسیده و بیماران غذاهای کم نمک استفاده نمایند . سدیم موجود در نمک باعث افزایش فشار خون، افزایش ورم اندام ها، و افزایش دفع پروتئین در ادرار میشود .
- پزشک می تواند با جمع آوری ادرار ۲۴ ساعت و اندازه گیری میزان سدیم در آن متوجه شود که بیمار به چه میزان در روز نمک مصرف می نماید.
- محدودیت مصرف نمک در بیمارانی که مبتلا به فشار خون بوده، ورم پاها داشته و یا دفع پروتئین در ادرار دارند باید با جدیت بیشتری انجام شود.
- از افزودن نمک به غذا خودداری کنید و برچسب روی غذاهای فرآوری شده را بررسی کنید تا میزان سدیم آنها را ببینید. فست فودها می توانند سرشار از سدیم باشند، اما غذاهای معمولی رستوران ها هم همینطور.
- دقت شود که دوغ های موجود در بازار حاوی مقادیر زیادی از نمک هستند که باید از مصرف آنها پرهیز شود. برای پنیر هم می بایست از پنیر کم نمک استفاده نمود.
- غذاهای کنسرو شده، انواع سس ها، ترشیجات، سوسیس و کالباس، و خیارشوراز جمله مواد غذایی هستند که حاوی میزان زیادی نمک می باشند.
3.مصرف پتاسیم:
مصرف غذاهای حاوی میزان زیاد پتاسیم در بیمارانی که آزمایش آنها نشان دهنده بالا بودن غلظت پتاسیم در سرم می باشد باید با محدودیت صورت گیرد. در صورت عدم رعایت محدودیت پتاسیم در رژیم غذایی در این بیماران، این امر منجر به افزایش پتاسیم در خون بیماران شده و در موارد شدید می‌تواند باعث صدمه به قلب گردد.میوه هایی که میزان زیادی پتاسیم دارند شامل: موز، آووکادو، طالبی، کیوی، آب پرتقال، گوجه، انجیر، خرما، آلوبخارا، میوه های خشک (کشمش، زردآلو).
4.مصرف فسفر:
بهتر است در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه که آزمایش آنها نشاندهنده بالا بودن فسفرمی باشد، مواد غذایی حاوی فسفر با محدودیت مصرف شود.غذاهایی که حاوی فسفر زیادی هستند شامل موارد زیر می باشند: انواع نوشابه ها، غذاهای کنسروشده، مغز و جگر، آجیل و مغزیجات، غذاهای دریایی.
5.مصرف سبزیجات:
مصرف سبزیجات و غذاهای حاوی فیبر در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه مفید می باشد.
6. مصرف مواد قندی و چربی ها:
مصرف بیش از نیاز مواد غذایی حاوی قند وهمچنین چربی ها می تواند منجر به بالا رفتن قند خون، افزایش دفع پروتئین در ادرار، افزایش فشار خون و افزایش وزن گردد که این امر می‌تواند منجر به بدتر شدن عملکرد کلیه ها گردد.
7.مصرف آب
نیازی به مصرف بیش از حد آب نمی باشد. در حقیقت با توجه به کم کاری، کلیه ها نمی توانند آب اضافی را دفع نمایند، بنابراین مصرف بیش از حد آب می تواند باعث شود که آب در بدن شما تجمع پیدا کرده و ایجاد ورم نماید.مصرف بیش از حد آب باعث ترمیم قسمتهای صدمه دیده کلیه شما نخواهد شد. لازم به ذکر است که کم آبی نیز برای کلیه ها مضر است.در صورتی که به هر علت - مثلاً ایجاد اسهال - بدن دچار کم آبی شد، بهتر است هر چه سریعتر با مصرف خوراکی مایعات و یا تزریق سرم آب از دست رفته از بدن را جبران نمود و گرنه این امر منجر به از کار افتادن کلیه ها خواهد شد. نیازی به استفاده از آب تصفیه شده، آب معدنی، و یا آب جوشیده نمیباشد و بیماران می توانند از آب بهداشتی لوله کشی های منزل استفاده نمایند .
مجددا تاکید می گردد جهت تعیین دقیق کیفیت و کمیت مواد غذایی، اکیدا توصیه می شود به دکتر تغذیه مراجعه شود.
دکتر شاهرخ عزت زادگان جهرمی
متخصص داخلی، فوق تخصص کلیه
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز