دلایل ایجاد قوز کمر و راه های درمان آن
گودی کمر چیست؟
یکی از شایع ترین اختلالات در انحنای ستون فقرات، گودی بیش از حد کمر(لوردوز) است. بسیاری از ما علت کمردردهای خود را گودی بیش از حد کمر می دانیم. این گودی بیش از حد چیست؟ چرا به وجود می آید؟ اصولا آیا کمر انحنایی دارد؟
اغلب ما بدون این که خودمان آگاه باشیم در بسیاری از اوقات روز با بد نشستن و استفاده ی ناصحیح از ستون فقرات مان به تخریب و پیری زودرس آن دامن می زنیم. بسیاری از درد گردن، کتف، شانه، کمر و… در اثر نا آگاهی از طرز استفاده صحیح از بدن به وجود می آیند.
نشستن،خوابیدن و ایستادن،چنانچه حالت صحیح آن رعایت نشود موجب ایجاد لورودز خواهد شد.
به دلیل شباهت این انحنای کمر به نمای ظاهری لوردهای انگلیسی در زمان ایستادن، اصطلاح لوردوز برای این حالت مورد استفاده قرار گرفته است!
قوز کمر چیست؟
از علائم قوز پشت خمیدگی ستون فقرات است که موجب می‌شود قسمت بالای پشت بدن گردتر از حالت طبیعی به نظر رسد در اصطلاح کیفوز،گوژ پشتی یا قوز کمر گویند.
اگر خمیدگی ستون فقرات از ۶۰ درجه بیشتر شود، بدن حالتی غیرطبیعی می‌یابد و این قوس بیش از اندازه به عنوان نشانه قوز کمر قلمداد می‌شود. علل قوز کمر گاهی اوقات با هیچ علامت دیگری به جز قوز یا انحنای نابه‌هنجار پشت بدن همراه نیست، اما این بیماری در برخی موارد باعث مشکلات و عوارض از جمله سفتی و درد کمر و پشت، التهاب و حساسیت ستون فقرات و خستگی می شود.
درد پشت با توجه به این که بدن مجبور است این نقص ستون فقرات را جبران کند، برای افراد بزرگسال بسیار مشکل‌ساز است. در صورت ابتلا به قوز پشت شدید، علائم به مرور زمان تشدید می‌شوند و گاهی تنفس و بلعیدن نیز دشوار می‌گردد. انواع, علت, علائم و درمان قوز کمر در ادامه آورده شده است:
- شکل‌گیری غیرطبیعی مهره‌ها: شکل‌گیری و رشد نامناسب مهره‌ها میتواند علت قوز پشت محسوب شود.
- قوز کمر مادرزادی : قوز پشت مادرزادی هنگامی رخ می‌دهد که عاملی شکل‌گیری و رشد طبیعی ستون فقرات را پیش از تولد مختل سازد؛
بیماری‌های ایجادکننده انواع قوز کمر عبارت‌اند از:
- پوکی استخوان: استخوان‌ها در اثر این بیماری ضعیف و شکننده می‌شوند و احتمال شکستن آنها بیشتر می‌شود.
- گودی کمر: گودی کمر باعث عدم تعادل در ستون فقرات می شود، بدن این عدم تعادل را با انحنایی رو به بیرون در قسمت بالای ستون فقرات جبران می کند تا فشار کمتری به ناحیه تحتانی کمر وارد شود.
- اسپوندیلوز: دانش‌واژه‌ای تخصصی برای بیماری فرسایشی تأثیرگذار بر استخوان‌ها، دیسک‌ها و رباط‌های ستون فقرات در نتیجه افزایش سن است.
- مهره شکاف‌دار: در این بیماری ستون فقرات به خوبی شکل نگرفته است و دچار نقص مادرزادی است.
- بیماری پاگت: رشد سلول‌های جدید استخوانی در این بیماری مختل می‌شود و این امر به ضعیف شدن مهره‌ها می‌انجامد.
- نوروفیبروماتوز: اختلالی ژنتیکی که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد.
- دیستروفی عضلانی: بیماری ژنتیکی که ضعیف شدن تدریجی عضلات را به دنبال دارد.
- سل: عفونت باکتریایی که عمدتاً شش‌ها را درگیر می‌کند.
- سرطان: سرطانی که داخل ستون فقرات ایجاد شود یا از بخش دیگری از بدن به ستون فقرات راه می‌یابد و در آن منتشر می‌شود.
درمان
اکثر موارد قوز کمر نیازی به درمان ندارند اما راه هایی برای رفع قوز کمر وجود دارد. قوز کمر ناشی از حالت اندامی نامناسب (قوز کمر یا گوژ پشتی وضعیتی) را معمولاً می‌توان با بهبود حالت اندامی اصلاح نمود.
اگر کودکی در نتیجه شکل‌گیری غیرطبیعی مهره‌ها (قوز کمر شوئرمن) به این بیماری مبتلا باشد، قوز معمولاً پس از رشد کامل بدن و رسیدن به سن بلوغ برطرف می‌شود. علائم را نیز در صورت ابتلا به قوز کمر خفیف تا متوسط می‌توان با مصرف مسکن و انجام حرکات اصلاحی و نرمش کنترل نمود.
همچنین با انجام ورزش برای قوز پشت می توانید به سلامتی خود بیافزایید. در حقیقت درمان قوز پشت با ورزش در اکثر مواقع نتیجه بسیار خوبی را به دنبال دارد.
داروپزشک معمولا از درمان های غیر جراحی و جراحی برای درمان قوز پشت استفاده می کند.
اصلاح سبک زندگی برای رفع گوژپشتی
برطرف کردن علت اصلی گوژپشتی و دقت در وضعیت نشستن و اصلاح آن، نحوه ایستادن و حمل بار، به‌خصوص کوله‌پشتی ضروری است.
دقت کنیم وضعیتی که کمترین فشار را روی ستون فقرات می‌آورد، با حفظ قوس‌های طبیعی آن و با استفاده از صندلی است که تمام قوس‌های ستون فقرات را حمایت کند بنابراین دقت در انتخاب صندلی به جلوگیری از ابتلا و درمان قوزپشتی کمک می‌کند.
نکته مهم دیگر اینکه هرچند درمان اصلی انحراف ستون فقرات، تمرین و ورزش‌های مناسب مشکل و با تشخیص پزشک است ولی در بسیاری موارد استفاده از وسایل کمکی مانند انواع بریس‌ها بسیار مفید و گاهی ضروری است. استفاده از بریس‌ها در افراد جوان‌تر معمول‌تر است ولی برای بزرگسالان نیز بریس‌های مخصوصی وجود دارد که به رفع انحراف ستون فقرات کمک می‌کند.
توجه داشته باشیم که دقت در انحراف ستون فقرات بسیار ضروری است زیرا درمان در مراحل اولیه راحت‌تر و معمولا انحراف قابل‌برگشت است. با مزمن شدن و ایجاد عوارضی مثل بیرون‌زدگی دیسک، آرتروزهای شدید و… درمان بسیار مشکل‌تر و گاهی غیرممکن می‌شود. پس در صورت شک به انحراف از حالت طبیعی به‌خصوص اگر همراه با علایم خاص مثل درد شدید، تب، سرعت پیشرفت بالا یا مثلا بعد از سقوط یا ضربه باشد یا در بیمارانی که سابقه مصرف طولانی‌مدت کورتون‌ها دارند، مراجعه سریع به پزشک متخصص و بررسی دقیق با معاینه، آزمایش خون و گرافی و برنامه‌ریزی برای اصلاح بسیار مهم است.