آشنایی با آب مروارید و علل ابتلا به آن
آب مروارید چیست؟
عدسی از آب و پروتئین ساخته شده و شفاف است تا نور بتواند از آن عبور کند. گاهی اوقات بخشی از این پروتئین‌ها تغییر یافته و منجر به کدورت قسمت‌هایی از عدسی می‌شوند. در نتیجه نور به خوبی به شبکیه نمی‌رسد و اختلال بینایی ایجاد می‌شود که این پدیده را آب مروارید می‌نامند.
در مراحل اولیه که تنها بخش کوچکی از عدسی کدر شده است شاید آب مروارید مشکلی ایجاد نکند، اما در بیشتر مواقع این روند ادامه می‌یابد و بخش بزرگی از عدسی کدر می‌شود و بینایی را مختل می‌سازد. سرعت پیشرفت آب مروارید در بین افراد مختلف متفاوت است. آب مروارید ناشی از افزایش سن به تدریج و طی چند سال پیشرفت می‌نماید. آب مروارید در افراد جوان و افراد دیابتی ممکن است به سرعت و طی چند ماه پیشرفت نماید ولی سرعت پیشرفت آب مروارید در هر فرد را نمی‌توان دقیقا پیشگویی کرد.
آب مروارید از چشمی به چشم دیگر سرایت نمی‌کند اگرچه افراد زیادی مبتلا به آب مروارید در هر دو چشم هستند، ولی همیشه سرعت پیشرفت بیماری در دو چشم یکسان نیست. مطالب زیادی در مورد آب مروراید ناشی از سن روشن شده است، اما هنوز هیچ علت قطعی برای آن مشخص نگردیده است. دانشمندان علل متعددی از جمله سیگار کشیدن، بیماری قند و تماس زیاد با نور خورشید را برای ابتلا به آن ذکر می‌کنند.
علل آب مروارید کدامند؟
شایعترین شکل آب مروارید ناشی از افزایش سن است. سایر علل آب مرواریدعبارتند از:
- سابقه خانوادگی ابتلا به آب مروارید
- مشکلات طبی مانند بیماری قند (دیابت)
- ضربه به چشم
- مصرف طولانی داروها مانند کورتن
- قرار گرفتن طولانی مدت و بدون محافظت در مقابل نور آفتاب
- سابقه جراحی چشم
- چشم مبتلا به آب مروارید و چشم سالم
معاینات دوره ای می تواند بیماری های مختلف چشمی را در مراحل اولیه شناسایی کند و سبب درمان به موقع آنها شود. برخی از معاینات برای بیماری ها به گونه ای است که باید در آن پزشک از روش های تخصصی مانند اندازه گیری فشار داخل چشمی استفاده کند و این تشخیص از عهده عوام و متخصصان رشته های دیگر خارج است.
نقش تغذیه در ابتلا به بیماری های چشمی به طور کلی تغذیه سالم برای تمام اجزای بدن مناسب است ولی به طور ویژه الگوهای تغدیه ای که سبب سوء تغذیه می شوند می توانند سبب بروز برخی از بیماری های چشمی شوند.در رژیم غذایی که میوه و سبزیجات وجود نداشته باشد به دلیل کمبود ویتامین A افراد بیشتر به ضعف در دید دچار می شوند.
بیماری های زمینه ای می تواند در ابتلای افراد به بیماری های چشمی تاثیرگذار باشد و افرادی که به بیماری هایی مانند دیابت دچار هستند ممکن است دچار ضعف در بینایی شوند و یا برخی از تومورها سبب ضعف در بینایی شود.
علاوه بر مراجعه به پزشک افراد باید از روش های مراقبت از چشم مانند، استفاده از عینک آفتابی مناسب برای پیشگیری از آسیب پذیری چشم کمک بگیرند.اشعه ماوراء بنفش موجود در نور آفتاب دلیل تشکیل ناخنک و تومور سطح چشمی می شود که استفاده از عینک آفتابی برای افرادی که در معرض نور شدید آفتاب، نور آفتاب در مجاورت آب مانند مناطق دریایی و یا استفاده از عینک آفتابیدر روزهای برفی ضروری است.
چگونه آب مروارید تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص آب مروارید با مشاهده عدسی کدر شده توسط دستگاه‌های چشم پزشکی صورت می پذیرد. ارزیابی با چراغ قوه قابل اعتماد نیست، زیرا همراهی بعضی از بیماری‌ها با آب مروارید از جمله آب سیاه با چراغ قوه قابل تشخیص نیست. برای تشخیص صحیح، معایناتی که توسط چشم پزشک انجام می‌شود شامل موارد زیر است:
- اندازه گیری قدرت بینایی.
- گشاد کردن مردمک که با مصرف قطره‌های چشمی صورت می‌گیرد و به چشم پزشک اجازه می‌دهد تا تمام قسمت‌های عدسی و شبکیه را کاملا معاینه کند.
- تونومتری: با این معاینه فشار چشم اندازی گیری می‌شود. افزایش فشار ممکن است علامت گلوکوم (آب سیاه ) باشد.
همچنین چشم پزشک ممکن است معاینات دیگری برای بررسی سلامت سایر اجزای چشم نیز انجام دهد.
درمان آب مروارید چگونه است و چه زمانی عمل می‌شود؟
در مراحل اولیه آب مروارید، وضعیت بینایی با استفاده از عینک، عدسی‌های بزرگ نما و نورهای قوی‌تر بهبود می‌یابد. اما اگر این تدابیر کمک کننده نباشد، جراحی تنها راه درمان است که شامل خارج کردن عدسی کدر شده و جایگزینی آن با عدسی مصنوعی است. دارو، قطره، ورزش یا عینک مانع بروز یا بهبود آب مروارید نمی‌شوند.
زمان عمل با توجه به نیاز و شرایط هر فرد متفاوت است. در افراد مسن که نیاز چندانی به دید کامل ندارند ممکن است دیرتر نیاز به انجام جراحی باشد. به هرحال شما با کمک چشم پزشک در این زمینه تصمیم خواهید گرفت.
«آب مروارید زمانی نیاز به جراحی دارد که اختلال بینایی، انجام فعالیت‌های شغلی یا روزمره مانند رانندگی، مطالعه و تماشای تلویزیون را مختل کند و نیازی به رسیدن آب مروارید نیست»
در اغلب موارد، انتظار برای انجام عمل آب مروارید ضرری به چشم نمی رساند. اگر هر دو چشم به آب مروارید مبتلا باشند پزشک آنها را در یک زمان جراحی نمی‌کند. هر چشم باید به طور جداگانه تحت عمل جراحی قرار گیرد.
در صورتی ه وضعیت اورژانسی نباشد بهتر است حداقل 4 ماه بین دو عمل فاصله باشد. گاهی اوقات در بیماران مبتلا به بیماری قند جهت معاینه شبکیه و درمان ضایعات ناشی از بیماری انجام عمل آب مروارید ضروری است.